Bel fıtığı olanlar nelere dikkat etmeli?

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç. Dr. Ahmet İnanır bel fıtığı hakkında şu bilgiler verdi:   

 

"Bel fıtığı nedir, ne gibi bulgularla ortaya çıkar?

 

Bel fıtığı, omurların arasında yer alan ve bir tür süspansiyon görevi gören jölemsi yumuşak kısmın sert dış kapsülünü aşarak dışarı çıkması ve sinirlere basınç ya da baskı uygulayarak ağrı, uyuşma, karıncalanma veya kuvvet kaybına yol açması durumudur. Ağrı öksürmekle, ıkınmakla ve gülmekle artar. Ayakta durmak, oturmak ve öne eğilmekte ağrıyı arttırır. Aşırı kilo, ağır yük kaldırmaktan kaynaklanan ani bir gerilim yaşlanma ve dejenerasyon gibi faktörler nedeniyle diskin dış kısmındaki halkada zayıflama ya da yırtılma olduğunda fıtıklaşma meydana gelir. Özellikle ani başlangıçlı fıtıklar ağır kaldırma, travma ya da ani hareket ile oluşur. Bazı hastalarda ise arada bir olan kısa sürede kendiliğinden geçen ağrılı bel tutulması atakları görülür. Hastalar çoğu zaman düzeldiklerinden bunu önemsemezler ama en sonunda bu hastalarda şiddetli bel tutulması ve ağrı başlar hatta ciddi fıtıklar gelişebilir. Bu yakınmalar hastalara hayatı zehir eder hale gelir. Orta hat bel fıtıklarında hasta ağrıyı genellikle belinde hisseder. Yana çıkan fıtıklarda ise ağrı genelde bir bacağa yayılma ile kendini gösterir. Ağrı ile birlikte bacakta uyuşma, güç kaybı, refleks ve denge kayıpları ortaya çıkabilir. Hasta otururken ve yürürken de zorluk yaşayabilir. Lomber disk hernisi, hiç bulgu vermeyebilir de.

 

Burada patlamış fıtık ifadesini açıklamak gerekir. 2.drece fıtıkta (protrüsyon) Anulus fibrozustaki kısmi defekt yoluyla diskin arkaya doğru herniye olmasıdır. 3. Derece (Ekstrüde disk) Anulus fibrozustaki tam defekt yoluyla diskin arkaya doğru herniye olmasıdır. Tam katı geçiyor ise bu duruma patlamak ifadesi yanlış olarak kullanılmaktadır.

 

Tanısı nasıl konulur?

 

Bel fıtığı teşhisi konulması özellikle de tedavisi fıtık konusunda bir uzman mahareti gerektirir. Bel veya bacak ağrısının diğer sebepleri ekarte edildikten sonra fıtık tanısı kesinlikle en başta fıtık konusuna hakim bir uzman muayenesi ile konulur, ve tanıya yardımcı olması amacı ile röntgen, MR, BT veya CT taraması gibi yüksek çözünürlüklü tanı cihazlarıyla fıtık nedeniyle oluşan omurilik veya sinir ilişkisi tespit edilir. Ayrıca EMG cihazı ile hastanın hangi sinir kökü veya köklerinin fıtıktan etkilendiği belirlenebilir. Şunu belirtmek isteriz ki sadece MRI ile fıtık tanısı koymak son derece yanlış bir davranıştır. Çalışmalar her ne kadar bel ağrısı nedenlerinden fıtığın yüzde 4-5 olduğunu söylüyor olasa da bel bölgesinde ağrı, tüm anatomik yapılardan kaynaklanabildiği için hem doktor hem hasta tarafından iyi lokalize edilememektedir. Çok deneyimli bir Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı tarafından çok detaylıca değerlendirilmesi şarttır. Klinik çalışmalar, bel ağrısının kaynağının yüzde 39’lara varan oranda intervertebral disk patolojilerine bağlı olduğu göstermektedir. İntervertebral disk patolojileri alt grupları göz önüne alındığında, lomber disk hernisi ve dejeneratif disk hastalığı başı çekmektedir. Hiçbir şikayeti olmayan kişilerde de yüzde 22-40 oranında Manyetik Rezonans Görüntülemede fıtık resim olarak görülmektedir ve bulgu vermemektedir. Bu nedenle bel ağrısı olan hastaya çekilen MRI da fıtık görüldüğünde direkt fıtığa bağlamak ciddi bir hatadır.

 

Bel fıtığında ameliyat dışı hangi tedaviler uygulanır ? Bel fıtığında Ne Zaman Ameliyat Gereklidir ?

 

İstirahat, disk içi basıncı ve omur çevresindeki yumuşak dokularda yüklenmeyi azaltarak fıtığın veya diğer bel ağrılarının iyileşmesinde yardımcı olabilir. Yatak ne sert ne de aşağı çökecek kadar yumuşak olmalıdır. Hasta sırt üstü, sağ ve sol yan pozisyonda yatabilir. Doktorunuzun önerdiği kadar istirahat yapılmalıdır. En önemli şey fıtık ve bel ağrısı yapan etkenleri iyi   ehil bir uzman doktor bulmak ve onun gözetiminde hayatımızı devam ettirmektir. Bir yöntem uygulatıp tedavi oldum artık her şey iyi gidecek düşüncesi yanlıştır. Çoklu yöntem uygulamak çok önem arzeder. Ne manuel Terapi ne Proloterapi ne Nöral Terapi ne kuru iğneleme ve ne de kök hücre uygulamaları tek başına çözüm üretici değildir. Bele kortizon, lazer, ozon, hidroterapi, radyofrekans gibi yöntemlerle de bel fıtığına kesin çözüm üretilememektedir. Sülük, hacamat (yardımcı olarak kullanılabilir) ve yüzeyden sürülen kremlerin çözüm üretici etkisi yoktur. Ameliyat, ancak yüzde 1-2'lik kısmında gerekmektedir ve dışkı ve idrar tutamam, cinsel fonksiyonlarda bozulma ve her türlü (asla tek yöntem değil) tıbbi tedavi ve önleme rağmen ilerleyen kuvvet kaybı gelişmesi durumlarında düşünülür. Ameliyatlar ve disk içi uygulanan nükleoplasti veya anuloplasti gibi yöntemler diske zarar verdiğinden gelecek ay ve yıllar içinde yeni problemlerin davetçisi olabilmektedir ve esnekliği  belli derecelerde kısıtlar ve hastayı hafif veya ciddi özürlü hale getirebilir.  Ameliyatın endoskopik veya mikrocerrahi olması cazip gösterilmektedir ancak açık cerrahi gibi volüm azalması yaptığından dolayı diske verilen zararı engellememektedir.

 

Bel fıtığı olanlar nelere dikkat etmeli?

 

Ani hareketlerden kaçınılmalı

Ağır kaldırılmamalı, kaldırılan nesnelerin ağırlığına dikkat edilmeli

Hafif sporlar yapılmalı, beli zorlamaktan kaçınmalı

Uzun süreli olarak aynı pozisyonda kalınmamalı

Eğilirken dizleri kırarak bel düz olarak eğilmeye dikkat edilmeli

Omurgayı zorlayacak ve zedeleyecek hareketler yapılmamalı

Kilo almamalı, kilolu olanlar mutlaka normale dönmelidir

El çantası yerine hafif sırt çantası tercih edilmeli.

Çok fazla ayakta durulmamalı

Sırt üstü veya yan yatmak tercih edilmeli

Dik oturulmalı ve bel desteklenmeli"

(İLKHA)