Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma göstergeleri

Sürdürülebilir Kalkınma 2030 Gündemi, 25 Eylül 2015 tarihinde gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi'nde kabul edilmiş, bu çerçevede 17 ana amaç ve bu amaçları gerçekleştirmek için 169 hedef belirlendi.

 

Buna göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk sınırına göre, 2010 yılında yüzde 16,9 olan yoksulluk oranı, 2018 yılında 3,0 puan azalarak yüzde 13,9 olarak gerçekleşti.

 

Yoksulluk sınırının altında kalan 15 yaşın altındaki fertlerin oranı, 2010 yılında yüzde 24,8 iken, 2018'de yüzde 21,6 oldu. Genç nüfusu temsil eden 15-24 yaş grubunda ise, 2010 yılında yüzde 18,5 olan yoksulluk oranı 2018'de yüzde 16,1 olarak gerçekleşti.

 

Sosyal koruma harcamalarının toplamı 2018 yılında 442 milyar 607 milyon TL olurken, bu harcamaların gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payı yüzde 11,9 olarak gerçekleşti.

 

Beş yaş altı çocukların yüzde 8,1'inin fazla kilolu olduğu belirlendi

 

Türkiye'de 2018 yılında beş yaşın altındaki çocukların yüzde 1,7'si boyuna göre zayıf iken, bu yaş grubundaki çocukların yüzde 8,1'inin boyuna göre fazla kilolu olduğu belirlendi. Boyuna göre kilolu olan beş yaş altı çocukların oranı 2013 yılına kıyasla 2,8 puan azalırken, boyuna göre zayıf olan aynı yaş grubundaki çocukların oranı sabit kaldı.

 

Anne ve beş yaş altı çocuk ölüm oranları azaldı

 

Anne ölüm oranı 2010 yılında yüz bin canlı doğumda 16,7 iken, 2018 yılında bu değer 13,6'ya geriledi.

 

Beş yaş altı ölüm hızı 2010 yılında bin canlı doğumda 15,5 iken, 2018 yılında 11,4 oldu. Aynı dönemde neonatal ölüm hızı da bin canlı doğum başına 7,6'dan 6,0'a geriledi.

 

Hastanede gerçekleşen doğumların oranı 2010 yılında yüzde 91,6 iken, 2018 yılında yüzde 98,0 oldu. Aynı dönemde yüz bin nüfus başına düşen hekim sayısı 167'den 187'ye; ebe ve hemşire sayısı ise 224'ten 302'ye yükseldi.

 

Kalp damar hastalıkları, kanser, diyabet ve kronik solunum hastalığına bağlı ölümlerin oranı 2010 yılında yüzde 73,6 iken, 2018 yılında yüzde 68,6 oldu.

 

Beş yaşındaki çocukların net okullaşma oranı 2018 yılında yüzde 75,2 oldu

 

Beş yaş net okullaşma oranı 2015 yılında yüzde 67,2 iken 2018 yılında 8,0 puan artarak yüzde 75,2 olarak gerçekleşti.

 

Üç ve dört yaşlarındaki çocuklar için erken çocukluk gelişimi endeksi 2018 yılında yüzde 73,7 olarak hesaplandı. Kız çocuklar için yüzde 78,0 olan endeks değeri, erkek çocuklar için yüzde 69,8 oldu.

 

İlkokul kademesindeki öğretmenlerin 2018 yılında yüzde 64,0'ını kadınlar oluşturdu. Kadın öğretmenlerin toplam içindeki oranı ortaokul için yüzde 58,3 iken, ortaöğretim seviyesi için yüzde 50,8 olarak gerçekleşti.

 

Yöneticilik pozisyonundaki kadınların oranı 2018 yılında yüzde 16,3 oldu

 

Yöneticilik pozisyonlarındaki kadınların oranı 2012 yılında yüzde 14,4 iken 2018 yılında yüzde 16,3 olarak gerçekleşti.

 

TBMM'deki kadınların sandalye oranı, 2018 yılı Milletvekili genel seçimi sonuçlarına göre yüzde 17,3 oldu. 1 Kasım 2015 tarihli Milletvekili seçim sonuçlarına göre bu oran yüzde 14,7 idi.

 

Güvenilir içme suyu hizmetlerini kullananların oranı 2018'de yüzde 98,6 oldu

 

Güvenilir şekilde yönetilen içme suyu hizmetlerini kullanan nüfusun oranı 2010 yılında yüzde 98,3 iken, 2018 yılında yüzde 98,6 oldu. Güvenilir şekilde arıtılmış atıksu oranı ise 2010 yılında yüzde 72,8 iken 8,1 puan artışla 2018 yılında yüzde 80,9 oldu.

 

Doğalgaz aboneliği bulunan hanelerin oranı 2014'te yüzde 51,0 iken 2018 yılında bu oran yüzde 63,5'e yükseldi. Elektriğe erişebilen nüfusun oranı ise 2010 yılından itibaren yüzde 100 olarak gerçekleşti.

 

İşsizlik oranı 2018 yılında yüzde 11,0 oldu

 

İşsizlik oranı 2018 yılında erkekler için yüzde 9,5 iken kadınlar için yüzde 13,9 oldu. İşsizlik oranı yaş grubuna göre incelendiğinde, en yüksek işsizlik oranı yüzde 22,0 ile 20-24 yaş grubundaki fertlerde gerçekleşti.

 

Saatlik ortalama brüt ücret 2018 yılı için 20,7 TL olarak tahmin edildi. Bu değer erkekler için 20,9 TL, kadınlar için 20,3 TL oldu.

 

Örgün ve yaygın eğitime devam etmeyen ve herhangi bir işte de çalışmayan 15-24 yaşındaki fertlerin oranı 2010 yılında yüzde 32,3 iken, 2018 yılında yüzde 24,5 olarak gerçekleşti. Bu oran 2018 yılında erkekler için yüzde 15,6 iken, kadınlar için yüzde 33,6 oldu.

 

Ar-Ge harcamalarının GSYH içindeki payı 2018 yılında yüzde 1,03'e ulaştı

 

Araştırma ve geliştirme harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı 2010 yılında yüzde 0,80 iken, 2018 yılında yüzde 1,03 olarak gerçekleşti. Bir milyon nüfus başına düşen araştırmacı sayısı ise 2010 yılında 880 iken 2018 yılında bu sayı 1 551 olarak gerçekleşti.

 

İmalat sanayi katma değerinin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı 2010 yılında yüzde 15,1 iken 3,9 puan artışla 2018 yılında yüzde 19,0 olarak gerçekleşti. İmalat sanayi istihdamının toplam istihdam içindeki payı ise 2010 yılında yüzde 18,7 iken 2018 yılında yüzde 18,2 oldu.

 

Toplam imalat sanayi katma değeri içinde mikro ölçekli girişimlerin payı 2010 yılında yüzde 7,8 iken, 2018 yılında bu oran yüzde 4,9 oldu.

 

İşgücü ödemelerinin GSYH içindeki payı 2018 yılında yüzde 30,3 oldu

 

Ücretler ve sosyal koruma transferlerini içeren işgücü ödemelerinin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı 2010 yılında yüzde 27,1 iken bu oran 2018 yılında yüzde 30,3 oldu.

 

Ormanlık arazinin toplam arazi büyüklüğüne oranı 2010 yılında yüzde 27,1 iken 2018 yılında 1,4 puan artarak yüzde 28,5 oldu.

 

İnternet kullanan bireylerin oranı 2018 yılında yüzde 71,0 oldu

 

İnternet kullanan bireylerin oranı 2010 yılında yüzde 37,6 iken 2018 yılında yüzde 71,0 oldu. Bu oran 2018 yılında erkeklerde yüzde 78,2, kadınlarda ise yüzde 63,9 oldu. Cep telefonu kullanan bireylerin oranı ise 2018 yılında yüzde 92,7 olarak tahmin edildi. Bu oran erkeklerde yüzde 96,3, kadınlarda yüzde 89,1 olarak gerçekleşti.

 

Net resmi kalkınma yardımlarının GSYH içindeki payı 2018 yılında yüzde 1,10 oldu

 

Türkiye'nin donör ülke olarak yapmış olduğu net resmi kalkınma yardımlarının toplam miktarı 2010-2018 döneminde yaklaşık dokuz kat artarak, 2018 yılında 8 milyar 612 milyon ABD Doları olarak gerçekleşti. Net resmi kalkınma yardımlarının gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı ise 2010 yılında yüzde 0,13 iken, 2018 yılında yüzde 1,10'a yükseldi. (İLKHA)